ГОЛЕМИ СИПАНИЦИ (ВАРИОЛА ВЕРА)

Причина за појава

Големите сипаници се предизвикани од вирусот вариола, кој се појавил меѓу населението пред илјадници години. Вирусот вариола е искоренет, освен што има резерви што се користат за лабораториски истражувања. Откако болеста беше елиминирана во светот, беше прекината редовната масовна вакцинација на луѓето против големи сипаници, бидејќи повеќе немаше потреба од превентивна заштита. Сепак, по последиците од настаните од септември и октомври 2001 година, постои зголемена загриженост дека вирусот на сипаници може да се користи како средство за биотероризам.

Генерално, потребен е директен и доволно долг контакт лице-в-лице за да се пренесе сипаница од едно на друго лице. Вариола, исто така, може да се пренесе со директен контакт со заразени телесни секрети или контаминирани предмети како постелнина или облека.

Сипаницата ретко се пренесува преку воздухот во затворени простори како што се згради, автобуси и возови. Луѓето се единствените природни домаќини на сипаници.

Лицето кое има сипаници понекогаш е заразно кога ќе развие треска, но најзаразно е кога ќе се појави осип. Во таа фаза, заразеното лице е обично многу болно и не може да се движи. Заразеното лице е заразно додека не падне последната краста од сипаници.

Клиничка слика

Постојат две клинички форми на сипаници:

Големи сипаници (вариола мајор) е сериозна и најчеста форма на сипаници со поинтензивен осип и повисока температура.

Постојат четири типа на сипаници (вариола мајор): вообичаен, најчест тип кој се јавува во 90 проценти или повеќе од случаите; модифициран (благ тип кој се јавува кај претходно вакцинирани лица); површни и хеморагични (ретки и многу сериозни). Историски гледано, смртноста кај сипаници е околу 30 проценти; сепак површните и хеморагичните сипаници обично се фатални.

Мали сипаници (вариола минор) е поретко и помалку ризична болест со стапка на смртност од околу еден процент или помалку.

Како настануваат симптомите?

Во текот на првите две недели по инфекцијата, пациентот нема симптоми!

На почетокот на третата недела, заразеното лице ќе почне да се чувствува многу лошо со висока температура, силен замор, главоболка, болки во грбот, болки во стомакот и повраќање. Во текот на третата недела, температурата може да се зголеми и лицето да биде збунето и изгубено. Кон крајот на третата недела температурата ќе опадне и ќе се појави осип во устата и лицето. Осипот потоа ќе се прошири на вратот, рацете, нозете, стапалата и дланките на рацете. Едно лице е најзаразно кога осипот се појавува во устата.

Во текот на четвртата недела, осипот ќе напредува од плускавци исполнети со течност до плускавци исполнети со гној и красти.

Во текот на петтата недела, крастите ќе зараснат и ќе почнат да паѓаат. Сипаниците повеќе не се заразни штом сите красти паднат од кожата. Повеќето пациенти со сипаници се опоравуваат, но смртта може да се случи до 30% од случаите.

Како да се реагира

Пријавувањето на болеста е задолжително со закон и секој пациент со сипаници мора да биде изолиран и однесен во болница на лекување. Вариола е карантинска болест и секој случај од неа мора да се пријави во Светската здравствена организација.

Ако вакцината се даде во рок од 4 дена од изложувањето на сипаници, може да ја намали сериозноста на болеста или дури и да ја спречи.