Анксиозноста е нормален човечки одговор на стресот. Нормално е луѓето да бидат загрижени кога се соочени со финансиски предизвици, почнуваат нова фаза во животот или глобална пандемија.
Неколку критериуми за дијагноза
- Ексцесивна анксиозност (постојана загриженост во текот на 6 месеци);
- Анксиозноста и преголемата загриженост се проследени со немир, чувство дека е на работ на пропаст, тешкотии во концентрацијата, иритабилност, агитираност, нарушено спиење;
- Од физичките симптоми се потребни најмалку од 3 од 6 – стегање на мускулатурата, грчеви или крампи, трнење, главоболка, тешкотии со голтање и со дишење, срцебиење, препотување;
- Не се работи за некоја друга органска болест или коморбидитет;
Сите овие тегоби се присутни секојдневно и влијаат на функционалната способност на един-ката и нејзината работоспособност.
Анксиозно нарушување е медицинска состојба која вклучува чести и трајни чувства на терор или паника. Најчесто овие чувства се претерани.
Има 3 категории на симптоми на анксиозност: физички симптоми, ментални симптоми и емоционални симптоми
Панични напади
Паничните напади се предупредувачки знак за тешка анксиозност. Тие се прилично чести и многу луѓе ги искусуваат неколку пати во животот. Најчесто се појавуваат кога се соочуваме со некоја исклучително стресна ситуација. Нападите на паника се еден вид анксиозно нарушувањае кое се карактеризира со повторливи епизоди на интензивен страв, и истото предизвикува физичка реакција иако реално не постои опасност.
Неконтролирани и чести изливи на грижа
Константната грижа за некоја специфична ситуација исто така асоцира на анксиозност. Особено кога ова чувство не е пропрционално со реалната состојба или трае подолг период. Вознемиреноста често е придружена од чувство на нервоза и тензија. Овие симптоми се совпаѓаат со дијагнозата за генерална анксиозност.
Немир и агитација
Анксиозноста има тенденција да го забрза срцевиот ритам и да ги внесе нервите во состојба на преработеност. Ова може да предизвика испотени дланки, срцеви палпитации, чувство на затегнатост во градите или немирни движења на телото како тресење, шетање или треперење. Овој немир или чувство на вознемиреност може да биде знак на анксиозност ако се јавува често и е предизвикано од обични настани.
Во некои случаи, овие симптоми може да предизвикаат екстремна хипервентилација или потешкотии во концентрирањето
Несоница или потешкотии во сонот
Еден од најчестите симптоми пријавени од луѓе на кои им е дијагностицирана вознемиреност е тешкотијата да заспијат. Исто така, се сугерира дека луѓето кои во текот на детството доживеале несоница, имаат поголема веројатност да развијат вознемиреност во своите возрасни години. Овој симптом е често распространет кај луѓето кои имаат вознемиреност затоа што загриженоста често се јавува во текот на ноќта кога умот е помалку преокупиран, а недостатокот на сон што е резултат на загриженост предизвикува замор и раздразливост, што пак ги влошува ефектите од вознемиреност.
Компулсивни или повторливи однесувања
Компулсивно или повторливо однесување, исто така, е поврзано со некои анксиозни нарушувања како генерализирано анксиозно нарушување и опсесивно-компулсивно нарушување.
Други навики што укажуваат на тоа дека имате сериозна вознемиреност се повторливи физички активности како на пример, да се вратите неколку пати за да проверите дали вашата врата била правилно заклучена пред да го напуштите вашиот стан, упорно гризење на ноктите, берење на кожата и други активности што можеби знаете дека ви го нарушуваат нормалниот живот, но кои не можете да престанете да се вклучите.
Ирационален страв
Екстремен страв од одредена работа може да биде знак на фобија, особено кога овој страв е крајно непропорционален на нивото на опасност од такво нешто. Фобиите се вообичаен вид анксиозно растројство кое може да биде благo или сериозно, но сепак претставува предизвик. Најчестите видови на фобии вклучуваат силен страв од височини, летање, затворени простори, специфични животни или инсекти и крв. Освен екстремниот страв што може да резултира од фобија, да имате постојан, ирационален страв од непознат настан или ситуација за која верувате дека се случува, може да биде и знак на вознемиреност, особено кога овој страв почнува да ве спречува да се вклучите во нормални, дневни активности.
Teрапија
Во однос на терапијата најдобри резултати се постигнуваат со комбинирано користење на медикаменти од групата на антидепресивна когнитивна бихевиор психотерапија
Лекување
Лекувањето секако треба да го спроведува стручен тим составен од психијатар и психолог. Се советува учење на некоја од релаксациските техники, промена на животните навики и стил, повеќе физичка активност, прошетки во природа. Ако состојбата не се лекува, таа се продлабочува во други состојби, односно може да се појават панични напади, депресивен синдром, опсесивно компулсивно нарушување, пострауматско стресно растројство, развивање на зависност од психоактивни супстанции, социјална фобија или други видови фобични растројства.
Д-р Људмил Кљусев, невропсихијатар
