Тиротоксикоза е состојба во која покаченото ниво на тироидни хормони води до биохемиски или клинички знаци кои се манифестираат периферно. Покаченото ниво на слободен и врзан тироксин е недоволно за дијагностицирање на тиротоксикозата, затоа што во случај на резистенција на ти-роидните хормони, постои биохемиски покачено ниво на хормони со клинички еу-тироидна или хипотироидна состојба.
Најчеста причина е хипертироидна GRAVES -ова болест, но се манифестира и кај:
- токсичен тироиден аде-ном;
- токсична мултинодозна струма;
- акутен и субакутен de Quervain -ов тироидитис;
- лимфоцитарен тиро-идитис.
Тиротоксикозата ретко се јавува во тек на гравидитет, кај трофобластна болест, при несразмерна TSH секреција (питуитарен аденом), како конгенитален хипертироидизам (неавтономен хипертироидизам, кој се наследува автосомно доминантно, всушност претставува мутација на генот за трансмембрански сегмент на тиреотропинскиот рецептор), при дисеминирани метастази на диференциран тироиден карцином, кај тератом или дермоиден оваријален тумор – тоа е состојба која се нарекува struma ovarii.
MORBUS GRAVEST-овата болест се нарекува уште и Базедова болест. Заедно со HASHIMOT-овиот тироидит и идиопатската хипотиреоза, спаѓа во автоимуни тироидни болести, за кои се важни три особини:
- имунолошка алтерација;
- хистолошки промени;
- генетска предиспозиција.
Инцидентност на M. GRAVES е 30-100 на 100.000 жители (или 2,7% жени и 0,23% мажи). Прв опис на болеста дал Kaleb Peri, а честа болеста да биде именувана по неговото име ја добил и ирскиот доктор Robert Graves, кој е член на LONDON MEDIKAL JOURNAL OF SUREGRY 1835 год. Пациент со хашимотов тироидит (зголемена штитна жлезда и позитивни анти-тироглобулински антитела).
Во подоцнежен стадиум на болеста станува хипертироиден и се дијагностицира како MORBUS GRAVEST. Кај оваа болест се среќаваат имунолошка, хуморална и целуларна реактивност. Присутните антитела се насочени спрема TSH рецепторите, тиреоглобулините, тироидни пероксидази анти TPO, очната мускулатура и фибробласти кај GRAVES – ова офталмопатија. Кај пациенти со автоимуно тироидно заболување, се среќаваат и други органски специфични антитела, како на пример спрема гастричните париетални клетки.
GRAVES-овата болест се поврзува со други автоимуни заболувања, како што се: пернициозна анемија, витилиго, алопеција, ангиоедем, миастениа гравис и идиопатска тромбоцитопенична пурпура. 90% од пациентите имаат позитивен наод на антитела спрема TPO, 50% спрема тиреоглобулините.
Периферните мононуклеарни клетки, тироидните лимфоцити и лимфоцитите од лимфните јазли покажуваат клеточен имун одговор на Tg, TPO и TSH р-орите. Анти TPO AT може да предизвикаат цитотоксичност, а Tg/анти Tg имунокомплексите ретко се депонираат во бубрежната базелна мембрана. Изминати се повеќе од 50 години откако се опишани протеинските фактори кои ја стимулираат тироидната жлезда (LATS – LONG ACTING TIROID STIMULATOR односно TSI – TIROID STIMULATING IMUNOGLOBOLIN од класата Ig G) – 30 години подоцна, АГ спрема кое е насочено антителото е идентификуван како рецептор за TSH.
АТ се класифицирани во три типа:
- тироид-стимулирачко АТ (реагира со TSH р-орите (TSAb) најдоминантно и ја предизвикува хипертироидната фаза на болеста);
- тироид-блокирачко АТ (TSBAb);
- тиротропин врзувачко инхибиторно АТ (TBII).
По радиојодна терапија, титарот на АТ постепено се покачува, како резултат на ослободување на АГ по радијацискиот тироидит. За време на антитироидна терапија, настанува реакција на имуномодулација и доминантно стимулирачките АТ се заменуваат со инхибиторни, што е причина за развој на спонтана хипотиреоза. Во настанување на автоимуната реакција, улога имаат следните фактори:
- фактори од околината (радијација, пушење);
- тироидна лезија и ослободување на АГ ;
- алтерација на имуниот одговор (давање на цитокини IL-2, IFN – за време на хемотерапија);
- генетски фактори (отпаѓаат 79%);
- микрохимеризам на феталните к-ки – интратироиден химеризам (за време на бременоста, феталните и мајчините клетки се пренесуваат помеѓу мајката и фетусот.
Феталните машки к-ки индуцираат имун одговор и развиваат некаков вид graft versus host имуна реакција кај мајката. Оваа појава се јавува кај машките потомци бидејќи кај нив во Y хромозомот е идентификуван SRY регион.).
Други фактори значајни во патогенезата за GRAVES -овата болест се психичка траума, губиток на телесна тежина, TSH, јод. Јодот ја засилува автоимуноста. Засилена е јодинацијата на тиреоглоболините. Tg со вишок на јод покажува нагласени имуногени особини. Во посебни околности јодот индуцира некроза на тиреоцитите и ослободување на АГ.
